Γεώτοπος 29

Φαράγγι Κουδουμή

Η έξοδος του φαραγγιού του Κουδουμή βρίσκεται ανάμεσα από τα χωριά Τουρλωτή και Σφάκα, ενώ η είσοδος βρίσκεται στο οροπέδιο της Μονοκαράς. Αναπτύσσεται σε δύο παράλληλους κλάδους, με διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ και έχει μήκος 3 χλμ. Έχει δημιουργηθεί μέσα στην Ενότητα Πλακωδών Ασβεστόλιθων και φθάνει έως το σημείο της επαφής τους με την Ενότητα Φυλλιτών-Χαλαζιτών (s.l.) (ΙΓΜΕ 1959).

Το φαράγγι του Κουδουμή, αναπτύσσεται αρχικά από το οροπέδιο της Μονοκαράς, με διεύθυνση ΒΑ-ΝΔ και έπειτα κάμπτεται, ακολουθώντας διεύθυνση ΒΒΑ-ΝΝΔ. Οι κάμψεις του υδρογραφικού δικτύου, ερμηνεύονται λόγω της επίδρασης ρηγμάτων παράταξης Δ-Α και Β-Ν, που έχουν χαρτογραφηθεί κατά μήκος του. Τα δύο παράλληλα φαράγγια ενώνονται σε απόσταση περίπου 630 μ. από την έξοδο του φαραγγιού, όπου και μετρήθηκαν δύο διαφορετικές ομάδες κανονικών ρηγμάτων, η μία παράταξης ΒΒΑ-ΝΝΔ και η άλλη ΑΒΑ-ΔΝΔ (Εικόνα 29.3). Φαίνεται και οι δύο ομάδες ρηγμάτων να επιδρούν παράλληλα, λόγω της κάμψης και της υποπαράλληλης ανάπτυξης του φαραγγιού. Στην θέση που μετρήθηκε το ρήγμα παράταξης ΑΒΑ-ΔΝΔ, εμφανίζεται κατοπτρική επιφάνεια με συγκολλημένα κορήματα, τα οποία τέμνονται από την επιφάνεια. Στα κορήματα αυτά διακρίνονται τουλάχιστον τρεις επαναδραστηριοποιήσεις του ρήγματος, με βάση την ταξινομημένη στρώση των λατύπων αλλά και την δραστηριότητα που σχετίζεται με την επιφάνεια που τις τέμνει. Οι Πλακώδεις Ασβεστόλιθοι που δεσπόζουν στο μεγαλύτερο τμήμα του φαραγγιού πέραν της εξόδου, δημιουργούν ένα εντυπωσιακό τοπίο λόγω της μορφής τους. Αποτελούνται από εναλλαγές γκρίζων λεπτοπλακωδών ασβεστόλιθων με πυριτικές ενστρώσεις, αλλά και αργιλικών σχιστολίθων.

Λόγω των συμπιεστικών φάσεων που έχουν υποστεί, εμφανίζουν πτύχωση κυρίως σε κλίμακα μεγαπτυχών εξαιτίας της κεκλιμένης μορφής τους.

Το φαράγγι δημιουργήθηκε μέσα στην Ενότητα Πλακωδών Ασβεστολίθων, λόγω της κατά βάθους διάβρωσης, εξαιτίας της έντονης ανύψωσης που υφίσταται η περιοχή. Όπως όλα τα φαράγγια της περιοχής αναπτύσσεται με διεύθυνση από τον νότο προς τον βορρά, που δείχνει ότι επηρεάζονται από την ζώνη ρηγμάτων Α-Δ της περιοχής. Προοπτική προς βόρεια.

Κατοπτρική επιφάνεια κανονικού ρήγματος. Στο κάτω δεξιά τμήμα της εικόνας εντοπίζονται συγκολλημένα πάνω στην επιφάνεια τεκτονικά λατυποπαγή, με διακριτές στρώσεις επαναδραστηριοποίησης. Τα ανάντη του φαραγγιού ξεκινούν από τα 750 μ. υψόμετρο και τα κατάντη του καταλήγουν στα 250 μ. υψόμετρο, στο σημείο που τέμνει την Εθνική Οδό Αγ. Νικολάου-Σητείας, ενώ τα πρανή φτάνουν σε ύψος τα 300 μ. στο κεντρικό τμήμα του. Τα κάθετα στην είσοδο πρανή στο οροπέδιο φτάνουν τα 70-80 μ, ενώ στην έξοδο είναι μόλις 30-50 μ. Αυτή η έντονη διαφορά οφείλεται στην δράση της ρηξιγενούς ζώνης του Ορνού, που διασχίζει το οροπέδιο της Μονοκαράς με παράταξη ΔΒΔ-ΑΝΑ. Έτσι, τα αυξημένα ύψη των πρανών είναι αποτέλεσμα της έντονης κατά βάθος διάβρωσης των ασβεστόλιθων, εξαιτίας της συνεχούς ανύψωσης αλλά και των κανονικών ρηγμάτων που έχουν δράσει στην περιοχή. Η κοίτη φαίνεται να είναι εγκιβωτισμένη, λόγω της έντονης ανύψωσης της περιοχής.