Ιστορία – Πολιτισμός

Λαογραφικά

ioannis reizakis

ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΕΪΖΑΚΗΣ ‘Η ΜΠΡΟΚΑΣ

Στην Τουρλωτή γεννήθηκε το 1880 ο λαϊκός ποιητής Ιωάννης Ρεϊζάκης με το παρατσούκλι Μπρόκας (έξυπνος – πανούργος). Είχε δημιουργήσει ένα ανεκτίμητο θησαυρό με μαντινάδες από τις οποίες διασώζονται ελάχιστες.

Από αυτές παραθέτουμε ορισμένες που εντοπίσαμε στο βιβλίο της Ειρήνης Παπαδάκη «Βιτσέντζος Κορνάρος» .

Ως άνθρωπος εζήτηξα ‘ που το Θεό μια χάρη
Πάλι να με ξανάνιωνε ως νιώνει το φεγγάρι
Ο Κόσμος είναι ψεύτικος και δεν κληρονομάται
Κι ότι κι αν κάνει ο άνθρωπος άδικα τυρανάται
Ο κόσμος είναι ψεύτικος δεν έχει κληρονόμο
Εκείνος που τον έχτισε εκείνου είναι μόνο.

ΜΑΡΙΚΑ ΒΟΓΙΑΤΖΗ

Η ΤΟΥΡΛΩΤΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣ

Το χρόνο ’47 αρχίζει η ζωή μου
Και του Σεπτέμβρη 12 είναι η Γέννηση μου
Το όνομα μου ήτανε τάμα στην Παναγία
Γι’ αυτό όταν με βαφτίσανε με βγάλανε Μαρία
Επίθετο είναι Βογιατζής δεν τελειώνει σε -άκη
Γιατί του Βογιατζόπαππα είμαι τρισεγγονάκη
Στρατής είναι ο πατέρας μου,
Η μάνα μου Φιφίκα
Γι’ αυτό και με φωνάζουνε
«Να του Στρατή η Μαρίκα»
Και Χριστιανή Ορθόδοξη
Είναι το θρήσκευμα μου
Αυτά που θα διαβάσετε είν’ η ταυτότητα μου

ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΛΩΤΗ

Χωριό μου Διαμαντόπετρα καμάρι της Σητείας
Είσαι Αστέρι του Νομού ήλιος της επαρχίας
Πάνω στον τρούλο βρίσκεται εκειά είσαι χτισμένο
Και τ’ όνομα σου Τουρλωτή στον κόσμο ξακουσμένο
Οι δρόμοι σου οι καθαροί και η φιλοξενία
Απ΄ όλα τ΄ άλλα τα χωριά εσύ ‘χεις τα πρωτεία
Στην Κορυφή σου στόλισμα βρίσκεται η εκκλησία
Η πολιούχος του χωριού, είναι η Παναγία
Κεφαλοχώρι ήσουνα και καύχημα δικό μας
Καμάρι όλοι το ‘χουμε που είσαι το χωριό μας
Φημίζεται η Τουρλωτή για τσι νοικοκυράδες
Για δικηγόρους για γιατρούς και για τσι βουλευτάδες
Εσύ ποθές δεν υστερείς σ’ όλα χεις τα πρωτεία
Σε φούρνο και μπακάλικα μα και στα καφενεία
Έχεις τους βιολατόρους σου, τους μερακλήδες όλους
Ακόμα και λυράρηδες και μαντινιαδολόγους
Εσύ είσαι η πρωτεύουσα σ’ όλα τα χωριουδάκια
Τσι Στείας η κωμόπολη και τ’ άλλα μετοχάκια
Από το Μόχλος ξεκινώ στη μέση είσαι χτισμένο
Και πιο ψηλά Μονοκαρά με τον Εσταυρωμένο
Όλα αυτά στολίζουνε και σου χουν δώσει αξία
Και είσαι το καμάρι μας σ’ όλη την επαρχία

Η Τουρλωτή πρωτοπορεί σε ανθρώπους με αξία
Που πάντα είναι χρήσιμοι σ’ αυτή την κοινωνία
Έχει αξίες ιδανικά και εγγράμματους ανθρώπους
Που έχουνε ευγένεια, φιλότιμο και τρόπους
Από παλιά η Τουρλωτή βγάζει γραμματισμένους
Είχαμε γερουσιαστή σε χρόνους περασμένους
Υφυπουργό και υπουργό γιατροί και δικηγόροι
Στις επιστήμες είμαστε πάντοτε πρωτοπόροι
Δασκάλους και καθηγητές και στρατηγούς από χρόνια
Απού φορούσαν τη στολή και πλάκα τα γαλόνια
Και καπετάνιους, λογιστές και στην αστυνομία
Και διευθύντρια είχαμε, μέσα στην εφορία
Και βιολόγους χημικούς αξίζει να το πούμε
Πως με τις γνώσεις νέα παιδιά την Τουρλωτή τιμούνε
Εφοπλιστές, λιμενικούς μα και στα τελωνεία
Πάντα θα βγάζει η Τουρλωτή ανθρώπους με αξία
Τραπεζικούς και στον ΟΤΕ, στο δήμο και στο ΙΚΑ
Όπου και να επήγαινα Τουρλωτιανούς ευρήκα
Πάντα θα στέκεις Τουρλωτή, Ψηλά στο Μετερίζι
Γιατί έχεις ανθρώπους ικανούς το μπράβο σου αξίζει

ΟΙ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΛΩΤΗΣ
Χωριό μου με τις γειτονιές τσ’ ομορφοστολισμένες
Που δεκατρείς στο σύνολο και τσ’ έχω μετρημένες
Και ξεκινώ απ’ το Χριστό τ’ όμορφο εκκλησάκι
Οι αζογύροι, η μουρνιά μα και το πλατανάκι
Στο κερατίδι σαν περνώ είναι τα καφενεία
Πλάκα, Τριώδι βρίσκεται κτισμένη η Παναγία
Το σόχωρο, Περαχωριό και το στενό πιο κάτω
Κι η μιλόλιά που βρίσκεται στην Πλάκα αποκάτω
Σελί, Κοπράνες βρίσκεστε προς την οπίσω βρύση
Στου Μόχλου το ξεπρόβασμα στ’ ανέδιασμα της δύσης
Όλες αυτές οι γειτονιές χωριό μου σε στολίζουν
Και οι δρόμοι σου οι καθαροί είναι που σε πρεπίζουν
Μα σαν περνώ στις γειτονιές σπίτια πολλά κλεισμένα
Και στέκομαι και σκέφτομαι παλιά και περασμένα
Που ήταν τα σπίτια ανοικτά κι’ ανθρώποι στα πεζούλια
Και στις αυλές μοιρίζουνε πολλώ λογιώ ζουμπούλια
Λίγες είναι οι γειτονιές που έχουν ζωή ακόμη,
Οι άλλες ερημώσανε, τα σπίτια και οι δρόμοι

ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΟΥ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ
Σχολείο μου που δίδαξες τα πρώτα γράμματα μου
Στις τάξεις σου πρωτόμαθα να γράφω τ’ όνομα μου
Παλιό σχολείο απού γενιές πολλές έχεις διδάξει
Και αναμνήσεις όμορφες έχει η κάθε τάξη
Είσαι χτισμένο στα ψηλά, δίπλα στην Παναγία
Έβγαλες επιστήμονες με ήθος και αξία
Γραφείο και τρεις αίθουσες και διάδρομος χτισμένα
Τους τοίχους τους στολίζουνε ήρωες του εικοσιένα
Εκεί επρωτομάθαμε θρησκεία, ιστορία
Γλώσσα και μαθηματικά και την ορθογραφία
Ζωγραφική, γυμναστική και τριγωνογραφία
Τις θάλασσες, τους ποταμούς και όλη γεωγραφία
Και το κουδούνι σαν κτυπά στο διάλειμμα να βγούμε
Παιχνίδια να χορτάσουμε κι όλοι μας να χαρούμε
Τόπι, κουτσό, χωστό, φτυστό ήταν το διάλειμμα μας
Και μπεντενάκι κυνηγητό ήτανε η χαρά μας
Αυτά ήταν τα παιχνίδια μας, την εποχή εκείνη
Και μόνο η ανάμνηση, στο νού μας έχει μείνει
Σχολείο μου σ’ ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου
Εσύ με πρωτοδίδαξες στα πρώτα βήματα μου
Στο τέλος λέω ευχαριστώ δασκάλους και δασκάλες
Σ’ όλες τις συμμαθήτριες και τους συμμαθητάδες
Θερμά συγχαρητήρια στο σύλλογο αξίζουν
Σε όμορφα χρόνια παιδικά πίσω μασε γυρίζουν.